Daar is soms ‘n onvoorsiene angel

• 'n Regspersoon het geslaag in hul aansoek om die boedel van ‘n nie-betalende eienaar in ‘n deeltitelskema te laat sekwestreer.  
  
  
• Daar was twee verbande oor die eiendom geregistreer. Beide banke het hul eise teen die boedel ingedien. As gevolg van die voorsiene bydrae tot kostes het geen ander skuldeisers eise teen die boedel ingedien nie. Die trustee van die insolvente boedel het die likwidasierekeninge opgestel en het daarin voorsiening gemaak dat die twee banke die tekort van R46 663,16 pro rata tussen hulle sou betaal. 
  
  
• Die banke het beswaar gemaak teen hierdie verdeling. Hulle wys daarop dat die aansoek vir sekwestrasie deur die Regspersoon gebring is. Al het die Regspersoon nie hul eis bewys nie, behoort dit ook pro rata by te drae tot die sekwestrasiekostes. Die Meester bevind dat die Regspersoon nie ‘n bydrae hoef te maak nie; die eis is vir agterstallige heffings. Sodanige heffings moet in elk geval regtens tydens die verkoop van die eiendom as ‘n voorkeur betaal word; dit is nie nodig om ‘n formele eis in te dien vir die bewys van agterstallige heffings nie. 
  
  
• Die banke het die Hooggeregshof genader om hierdie bevinding van die Meester tersyde te stel. Die hof gee die banke gelyk. Die hof bevind dat in gevalle waar die regspersoon die voortou met regsaksie neem, sal die regspersoon ook verplig wees om, saam met die verbandhouers, pro rata by te drae tot enige tekorte met die kostes van sekwestrasie.

“Somewhat ironically, given the fact that the phrase “not a sausage” is originally derived from the Cockney rhyming slang “sausages and mash” meaning “cash”, they got away with not a sausage from the butchery but a great deal of cash” (uit die uitspraak wat hierna bespreek word)

• ‘n Groep geoefende misdadigers het by ‘n slaghuis ingebreek. Hulle het deur die dak toegang tot die slaghuis verkry en in die proses het hulle die alarm geaktiveer. Die inbrekers het die twee kluise met hoekslypers oopgesny. Hulle ontsnap en verdwyn in die niet van die nag met sakke vol kontant. 
  
  
• Die sekuriteitsmaatskappy was kontraktueel daartoe verbind om sekuriteitsdienste aan die slaghuis te lewer. Dit hou in “monitering, reaksie, verslagdoening en die onderhoud van sekuriteitsdienste”. Die maatskappy het die aand wel die alarmsein ontvang, wat aangedui het dat daar ‘n sekuriteitsbreuk in die dak of die plafon van die slaghuis was. 
  
  
• ‘n Sekuriteitsbeampte is na die perseel gestuur. Hy het binne 2 ½ minute ‘n vinnige inspeksie van die perseel afgehandel. Hy rapporteer dan dat sover as wat hy kan sien, alles in orde is. Hy los dan ook ‘n briefie in die deur waarin hy bevestig dat hy kom ondersoek instel het na ‘n insident en dat hy alles in orde gevind het.
    
• Die plek waar daar by die dak ingebreek is, was nie van die pad af sigbaar nie. Die sekuriteitsmaatskappy kon nie die bestuurder van die slaghuis, die eerste sleuteldraer, in die hande kry om toegang tot die perseel te verkry nie, omdat sy selfoon se battery pap was. Die maatskappy het geen poging aangewend om die tweede sleuteldraer, die eienaar van die slaghuis te kontak nie. Hulle het wel daarop gewys dat die eienaar hulle in die verlede baie duidelik en selfs op onbeskofte wyse laat verstaan het dat hy slegs in ‘n noodgeval direk gekontak kan word. Die eienaar het dit egter ontken en die hof was bereid om sy weergawe hieroor te aanvaar. 
  
  
• Op die betrokke aand het hierdie optrede van die sekuriteitsmaatskappy, die inbrekers in staat gestel om ongesteurd en sonder haas hul werk met die hoekslypers te kon klaarmaak. Die slaghuis het die sekuriteitsmaatskappy gedagvaar om hul skade te verhaal. 
  
  
  

1. Die eerste uitsluitingsklousule bepaal dat daar geen aanspreeklikheid is nie, tensy die kliënt “nalatigheid … of pligsversuim” kan bewys nie. 
   
   
2. Die tweede uitsluitingsklousule was baie breed, in die vorm van ‘n algemene en algehele uitsluiting wat die sekuriteitsmaatskappy sou vrywaar teen enige aanspreeklikheid of verlies, ongeag hoe dit ookal ontstaan het. 

1. Laat jou prokureur die diensooreenkoms deurgaan. Maak seker dat die ooreenkoms ‘n enkele, duidelike uitsluitingsklousule bevat. Let daarop dat wye, allesinsluitende uitsluitingsklousules moeilik raak om af te dwing. Vandag is daar erkende grondwetlike oorwegings, openbare beleid, goeie trou en die bepalings van die Verbruikerswet wat ter sprake kom. Die Verbruikerswet vereis dat kontrakte regverdig moet wees en dat dit billike en redelike bepalings moet bevat, terwyl enige uitsonderings of uitsluitings in eenvoudige taal uitdruklik onder die aandag van die verbruiker gebring moet word. 
     
2. Tweedens, as jou ooreenkoms bepaal dat jy iets spesifieks moet doen, soos om met die  alternatiewe sleuteldraer kontak te maak, as jy die eerste nie in die hande kan kry nie, moet jy hieraan voldoen. Indien daar staande instruksies gegee word wat strydig is met die ooreenkoms of diensvereistes, moet dit genotuleer word om bewys te word. Dit mag selfs nodig wees om die ooreenkoms aan te pas of om gewysigde instruksies in ‘n addendum te beliggaam. Vra jou prokureur vir advies en om hiermee van hulp te wees.
   
   
3. Laastens, maak seker dat jul reaksie op ‘n alarm wat afgaan konsekwent toegepas word en ooreenstem met die ooreengekome optrede. Anders loop julle die risiko van ‘n bevinding van nalatigheid. In hierdie geval was die hof nie beïndruk met die sekuriteitsbeampte se gejaagde inspeksie van net oor die twee minute nie. Daar is selfs voorgestel dat dit meer van pas sou wees as hy met die inspeksie die perseel van ‘n aangrensende stegie sou benader het. 

“Pasop vir die wolf in skaapsklere” (Uit een van Esopus se fabels.)

Die kuberskelms gaan op soortgelyke manier te werk om die inligting te onderskep. Hierdie keer kry jy ‘n formele skrywe van “die prokureurs” met besonderhede van Bankrekening C waarin jy die oorbetalings vir die transaksie moet betaal. Die kommunikasie lyk natuurlik eg, met logos en kontakbesonderhede daarop, maar die skrywe is nie regtig van die prokureurs af nie. Die bankrekening bestaan wel, maar dit is natuurlik ook nie die prokureurs se rekening nie.  

Die inligting oor die bankrekening mag in die e-pos self wees of in ‘n aanhangsel aangedui word. Die e-pos mag ‘n kennisgewing wees dat die bankrekeningbesonderhede verander het of dit kan bloot ingesluit word op die veronderstelling dat jy nie eers sal agterkom dat die bankrekeningbesonderhede verskil van die vorige skrywes nie.

Bankrekening C het geen verbintenis met die prokureurs se trustrekening nie. Wanneer jy dan geld hierheen oorplaas, is die fondse binnekort net weg.

• Maak seker dat jou rekenaar se anti-virus, “anti-malware” en ander sagteware vir rekenaarsekuriteit op datum is en vind uit hoe om jou teen “phishing” en ander duistere aktiwiteite te beskerm. (Sien bv. Nedbank se “Fraud Awareness” blad  hier.) Wees in die algemeen versigtig met alle vorme van elektroniese kommunikasie – selfs kommunikasie wat van ‘n betroubare bron soos jou prokureur of ouditeur af kom. 
  
  
• Kyk na die riglyne vervat in die artikel “Is That Sender For Real? Three Ways to Verify the Identity of An Email” op FRSecure se blog. Al die wenke daarin vervat is belangrik, maar gebruik ten minste die wenke om vas te stel waar die e-pos vandaan kom. Kyk dan na jou vorige korrespondensie om te sien of die besonderhede ooreenstem met die besonderhede van die aanvanklike korrespondensie toe die oordragsproses begin het. 
  
  
• Wees versigtig. As iets nie reg voel nie of nie reg lyk nie, mag daar ‘n goeie rede daarvoor wees. Dalk word slegs ‘n selfoonnommer gegee of word ‘n generiese e-pos adres soos Gmail gebruik. Dalk is die bewoording vreemd of die adres lyk nie reg nie. As iets jou pla, ondersoek verder en maak seker dat alles in orde is. 
  
  
• Die belangrikste is om nie net ‘n e-pos te aanvaar waarin jy kennis kry dat die prokureursfirma se bankrekeningbesonderhede verander het nie. Besoek hulle persoonlik of bevestig dit telefonies om seker te maak hieroor. Moet ook nie die telefoonnommer gebruik wat in die gewraakte e-pos aangedui word nie; verkry die nommer by ‘n alternatiewe bron!

“…prescription started its deadly trudge on the day the loan at issue in these proceedings was advanced” (dit kom netso uit die uitspraak.)

• Maatskappy A leen aan Maatskappy B ‘n bedrag van R3,05 miljoen. Die partye kom ooreen dat die lening terugbetaalbaar sal wees wanneer die uitlener ‘n skriftelike kennisgewing aan die lener gee om die lening binne 30 dae terug te betaal.  
  
  
• Maatskappy A het ses jaar later betaling van die lening opgevra en skriftelike kennisgewing hiervan aan Maatskappy B gelewer. Geen betaling is ontvang nie. Maatskappy A het ‘n jaar later as gevolg van die versuim om te betaal ‘n aansoek vir likwidasie teen Maatskappy B geloods. Die verskuldigde bedrag het intussen tot R4,6 miljoen gegroei. Die Hooggeregshof het hierdie aansoek vir likwidasie van die hand gewys. Die hof handhaaf Maatskappy B se verweer dat die lening na drie jaar reeds verjaar het.   
  
  
• Die Appèlhof en daarna die Grondwetlike Hof het hiermee saamgestem -
  
  
  • ‘n Kontraktuele skuld is betaalbaar soos wat dit in die ooreenkoms bepaal is. As geen datum vir betaling ooreengekom is nie, dan is die fondse onmiddellik na kontraksluiting betaalbaar. 
    
    
  • As die ooreenkoms egter duidelik bepaal dat die skuldeiser die tyd vir nakoming kan bepaal en dat die skuld by ooreenkoms eers dan verskuldig en betaalbaar raak, dan sal verjaring eers vanaf daardie dag loop. 
    
    
• Op die gegewe feite (en op die howe se interpretasie van hierdie spesifieke ooreenkoms) het A se reg om betaling op te eis onmiddellik ontstaan toe die lening aanvanklik toegestaan en die geld oorbetaal is. A kon enige tyd vir B die ooreengekome 30 dae kennis gee om te betaal; gevolglik het hierdie eis 3 jaar later al verjaar.